Türkiye ve yasaklar (booking.com örneği)
Bu yazımda booking.com‘un Türkiye de yasak olduğunu keşfettiğimden bahsetmiştim. Yeşil pasaportu alınca korona kısıtlamalarının da kalkmasıyla tatil için İtalya’yı tercih ettim. Ancak Likya yolu, Karya rotası derken Türkiye’de oldukça cazip bir turizm cenneti. Ama bir engeli var.
Deneyimler
Yıllar önce Trivago’da bir otel bulmuştum. Oteli aradım yer ayırttım. Fiyatı teyit ettim. Sonra otele gittik yine fiyatı teyit ettik. Tam artık tatil bitti ödemeyi yapacağız adam fiyatı değiştirmez mi? Tabii tartıştık, lanet olsun dedik, ödedik. Sonra Trivago’ya yorum yazdım. Adam da cevaben “20 kişi gelip bir odada kaldınız. Çok kalabalıktınız. Akşam yemeğinde o kalabalıkla çok gürültü yaptınız. Üstüne klimanın kumandasını bozmuşsunuz.” Dedi. Halbuki sadece eşim ben ve bebeğimiz gitmiştik. Akşam yemeğinde otelde değildik. Klima kumandası odada değildi. Ben de sormadım bebek küçük olduğu için zaten klima kullanmayacaktık. Bunun karşılığında adama o biz değiliz diye cevap bile yazamadık çünkü Trivago’da müşteri cevap yazamıyormuş.
Benzer bir şeyi bir kampingde yaşamıştık. Telefonda farklı, gidince farklı, ödeme yaparken giderek artan bir fiyat politikası izlediler. Adam çok yaşlı diye ses etmemiştim.
Halbuki booking.com‘u sayamayacağım kadar çok kullandım. Avusturya, İtalya, Dubai, Belçika gibi pek çok yerde kullandım. Fiyat belli, ödemeyi yapıp geçiyorsun. Güvensizlik yok, baş ağrısı yok. Zaten tatili neden yapıyoruz ki? Ama şu yukarıdaki durumları yaşadım tatilim zehir oldu. Neden riske atayım ki?
Zaten booking gibi yerlerde bir yorum ve puanlama olayı da var. Oteller öne çıkıp, daha çok müşteri kazanmak için müşteri memnuniyetine önem veriyor. Kaş’ta 5 yıldızlı bir otelde çok ciddi zehirlenmiştik. Sahil güvenlik sağ olsun bizi kurtarmıştı. Neredeyse ölüyorduk. Otelle tartışıp paramı geri istedim. Hem suçlu hem güçlü, geri vermediler. Booking gibi bir sistem olsaydı buna çekinirlerdi.
Yasaklar
Ancak booking.com yıllar önce Türkiye’de yasaklandı. Açıkçası yabancı turistlerin booking gibi bilinen bir sitenin olmadığı üstüne yukarıda yazdığım gibi belirsiz güvensiz bir ortamda yıllık izinlerini heba edeceklerini sanmam. Aslına bakarsanız ben yerli olarak bile tercih etmem.
Şimdi de Airbnb yasaklanacak gibi görünüyor. Görünüşe bakılırsa bu sene insanlar Airbnb’ye yüklenmiş. Eminim Booking olsaydı Booking’e yüklenilecekti. Ben yeni çıkan Enuygun gibi sitelere baktım. Türklere yönelik olan bu sitede fiyatlar Türklere uygun değildi. O yüzden Airbnb’nin o kadar iş yapmasına şaşırmadım.
Uber örneği
Benzer başka bir örnek Uber. Uber sayesinde taksi çağırılabiliyor. Ne kadar ödeyeceğin belli. Vardığınızda internetten ödenebiliyor. Bir de Uber olmadan nasıl? Taksi bulur muyuz bulmamaz mıyız belli değil. Taksici keyfine göre sizi götürür mü götürmez mi belli değil. Bir de yine keyfine göre taksimetreyi açmazsa artık ne kadar ödersiniz o da belli değil.
Ben müşteri olarak bakıyorum. Türkiye’de yaşamak başlı başına bir risk. Ama risk istemiyorum derseniz bütün dünyanın kullandığı bu uygulamaları kullanamıyorsunuz.
Bae’de de Uber önce yasaklanmış. Ama bu uygulamanın muadili Careem’i geliştirmişler. Bu taksiler belediyeye bağlı. Sonra da Uber’i tekrar serbestleştirmişler. Şimdi Careem daha çok kullanılıyor. Hem çok fazla taksi var hem daha kontrollü hem de daha ucuz. Kısaca adamlar vatandaşlarını yaya bırakmamışlar. Yasaklıyoruz diyip geçmemişler. Ülkeyi çağın getirdiği olanaklardan yoksun bırakmamışlar.
Neden?
Neden bilerek tüm dünyanın kullandığı, insanların işini kolaylaştırdığı kanıtlanmış şeyler yasaklanıyor aslında tam anlamıyorum. Sanırım para kazandıran aktivitelerin neredeyse hepsi belli tekellerde. Bu yazımda kendi mesleğimden örnek vermiştim. Bu tekeller rekabet kabul etmiyor. Demek ki belli bir güçleri var ki bu tarz kararlar çıkarabiliyorlar. Halbuki emnim sadece Booking’in kaldırılması bile turizmi kötü yönde etkiliyordur.
Bu sadece müşterileri değil aynı zamanda para yatırıp iş yapanları da etkiliyor. Mesela Airbnb ve Uber vatandaş tarafından da yapılabilir. Bu şekilde devlete vergisini ödeyen herkes kendine ek iş yapıp para kazanabilir. Ancak bu tarz kararlar, bu tarz iş ve istihdam olanaklarını da kısıtlıyor. Belki küçük yatırımcıyı yok ediyor. Bir de işin şu boyutu var. Bu, işin bizim gördüğümüz kısmı. Diğer sektörlerde de bu tarz tekelleşmeler varsa belki de ciddi anlamda yatırımcı kaçırıyoruz demektir. Bu da doları fırlatmaya, enflasyonu yükseltmeye sonuç olarak halkın fakirleşmesine yol açacaktır.
Sonuç olarak ben kazıklanma ihtimaline karşı hala tatillerimi Booking’den ayarlıyorum. Herkes benim gibi düşünürse en önemli para kaynaklarımızdan turizm de kan ağlamaya devam eder.