Para Biriktirme Yöntemleri 3- Gelir Arttırma
Para biriktirme yöntemleri yazı dizisinin son yazısı biraz daha zor olan gelir arttırmaya yönelik.
İşvereniniz size işiniz olmayan bir şey talep ederse ücretini isteyin: İşverenlerin işine gelen şeylerden biri de birden fazla işçiyi işe almaktansa bir işçi alıp birden fazla işi aynı işçiye yaptırmak oluyor. Çoğu meslek tanımında işiniz olmayan başka bir şey yaptırılamaz diye maddeler oluyor. Yaptığınız işiniz dışındaki işler için ayrıca ücret talep etmeyi deneyebilirsiniz.
Fazla mesai saat ücretinizi isteyin: Fazla mesaiden hiç haberi olmayan kendisi haftalık kaç saat çalışıyor onu bile hesap edemeyen işçilere rastlayıp üzülüyorum. Tc kanunlarına göre 45 saat üstü fazla mesai olarak geçiyor. Şu an dünyada haftalık 40 saat üstü çalışmaların kalp, damar, uyku, ruhsal bozukluklara yol açtığı tartışılıyor ve dünyada fazla mesai saatleri değiştiriliyor. 80 sene önce mesai saati haftalık 48 saat olarak belirlenmiş ve işçi isteği dışında haftalık 48 saati geçmemesi kararlaştırılmış. Peki ülkemiz nerede diye sorarsak maalesef ülkemizde özel sektörde genel haftalık çalışma süresi 60 saatten başlıyor. Ben özel hastanede 60 saat çalışıyordum. Eşimse çoğu çalıştığı yerde haftada 70 ve 80 saate çıkması için zorlandı. Bu kadar çalışma süresi aşırı değil mi? Bu iş kazasına yatkınlık dahil pek çok rahatsızlığa sebep oluyor. Kuzey Kore toplama kamplarında 116 saatmiş zaten çalışma süresi biz bir tık altındayız gibi bir şey. İnternette rastladığım bir listede fazla mesai konusunda 40-45 saatle dünyada 17. sırada gibi bir şeydik. Ama 40-45 saat gerçekleri yansıtmıyor. Kanunlarda yazdığı gerçek ama her konuda olduğu gibi kanunlar uygulanmıyor. Daha gerçekçi bir çalışmaya göre Türkiye’de çalışanların yarısından fazlası haftada elli saatten fazla çalışıyor. Bu da Avrupa ve Oecd ülkelerinde fazla mesai konusunda bizi ilk sıraya taşıyormuş. 2017’de getirilen bir kurala göre artık işveren sözleşmeye fazla mesai yaptırabilir yazabilecekmiş. Yani artık işveren istediği kadar fazla mesai yaptırabiliyor. Bir yerde yıllık 270 saatin üstünde fazla mesai yazılamıyor diyor ama 170 bu konuda bana çelişkili bilgiler verdi. Biri evet bu doğru derken diğeri bu konuda bilgi veremiyorum dedi. Fazla mesai konusunda haftalık değil yıllık sınırın olmasının bir dezavantajı çalıştığınız yer size bir ayda 270 saat fazla çalıştırıp sonra işten çıkarabilir. Hep böyle idare etse ne ala. Gerçi gerek de yok. Hesaplarıma göre bir iş yeri kanunlara rağmen yılda bir işçiyi 1000 saatin üstünde fazla mesai yaptırabiliyor. Her şeyin en güzeli de işverenler işçileri böyle kafalarına göre bir kuruş fazla vermeden çalıştırabiliyorlar. Eğer haftada 45 saatin üstünde çalışıyor ve asgari maaş alıyorsanız fazla mesai ücretinizi almıyorsunuz demektir. Fazla mesai ücretiniz için saatlik asgari ücreti 1.5 ile çarpıp fazla saatle çarpmalısınız. Daha önce çalıştığım özel hastane fazla mesai ücretlerini bankaya yatırıp elden geri istiyordu. Benden istese hayatta vermezdim de benden geri istemediler. Herhalde adamına göre. Bunu önlemek için iş yerinden çıkarken şu kadar yıl şu kadar saat fazla mesaim var diye ihtar çekerseniz alabileceğinizi söyleyen mantıklı bir yazıya rastladım. Yalnız bu konuda beş yıllık zaman aşımına da dikkat etmek gerekiyor. Siz de sizi eşek gibi çalıştırıp beş para vermeyen iş yerinde beş yıldan fazla çalışmayın.
Agileri alın: Eskiden asgari maaş direkt söylenirdi. Şimdi agili söylüyorlarmış. Hükümet mantıklı bir hareket yapmış böylelikle asgari maaş olduğundan daha fazla görünüyor. Daha önce çalıştığım özel hastane personellerin çoğuna agiyi elden teslim aldım diye aylık belge imzalıyorlardı. Tabii işveren agileri cebe indiriyordu. Bu tarz durumlarda bu belgeleri imzalamayın. Almadığınız rakamları içeren bordroları imzalamayın. Bordrolara işveren size ne kadar verdiyse o kadarını not edin.
Tazminatlarınızı alın: Geçen yazımda işvereninizin sizi kovarken genelde istifanınızı isteyeceğini bunun üzerine istifa ederseniz pek çok hakkınızdan feragat edeceğinizden bahsetmiştim. Bir yıldan daha fazla çalışıyorsanız kıdem tazminatı işveren sizi haber vermeden haksız işten çıkarırsa 15 günlük ihbar tazminatı alabiliyorsunuz.
Kötü niyet tazminatı: İşveren sizi haksız işten çıkarırsa üç maaşlık kötü niyet tazminat davası açabiliyorsunuz. İhbar tazminatı alamayacağınız en sık işten çıkarılan deneme süresinde dahi bu hak kullanılabiliyor diye duydum.
Manevi tazminat davası: İşverenin size hakaret ettiği ya da taciz vs yaptığını kanıtlarsanız manevi tazminat davası açılabilir belki. Mobbing konusunda da fena haldeyiz. Mobbing bildirmek istediğinizde hakaret ya da taciz her neyse altı ay sürmesini bekliyorlarmış. Altı ay çekilir mi be?
Kpssye girin: Ya da bunlarla hiç uğraşmayıp hem özlük haklarınız hem de asgarinin biraz üstü maaş alabilmek için memuriyet sınavı kpssye girin.
Bes’e girin: Bireysel emeklilik sistemi belki döviz veya altın kadar getirmese de risksiz bir kazanç. Devlet teşviği %25. Ne kadar yatırırsanız o kadar getirir. Bu parayla emeklilik geçirmek pek mümkün olmasa da yatırım için mantıklı bir adım olabilir. Dezavantajı on yıl sistemde kalmak zorunda olmanız. Yani on yıllına o parayı unutacaksınız.
İnstagram’da satış yapın: İnstagramda satış işi yapan pek çok kişi var. Yaptığınız el işlerini satabilirsiniz ya da bazı markaların temsilciliğini yaparken sosyal medyadan yardım alabilirsiniz.
Shutterstocktan para kazanın: Fotoğraf ya da resim beceriniz varsa shutterstocktan para kazanabilirsiniz. Ne kadar fazla ürününüz varsa o kadar avantajlı olabilir.
Uzmankirala, bionluk gibi siteler: Grafik, metin yazarlığı, çevirmenlik vb becerileriniz varsa bu sitelerden devamlı ya da kısa süreliğine para kazanacağınız bir iş bulabileceğiniz gibi tek seferlik de iş yapabilirsiniz.
Yazkazan içerik bulutu gibi siteler: Metin yazarlığı konusunda beceriniz varsa bu sitelerden para kazanabilirsiniz.
Ambalajlama vs gibi evden işler: Ambalajlama, rozet basma, ütü yapma gibi evden yapabileceğiniz işlerle ufak tefek paralar kazanabilirsiniz.