Cennet ve Cehennem İçin Yaşamak
Bazen insanların çoğunun cennet ve cehennem inancıyla iyilik yaptığını düşünüyorum. İnsanoğlunun sosyolojik olarak bir evrim içerisinde olduğundan hep bahsediyorum. Aslında düşününce çok da yol kat etmiş sayılmayız.
Din zamanla değişen yine insanlığın evrimiyle gelişen bir olgu. Önceden doğa baskını dinler hakimmiş. İnsanlar doğa olaylarını anlamlandıramadıkça iyiliğin güzel iklim koşullarıyla ödüllendirildiğini, kötülüğün de kötü iklim koşulları ve kıtlıkla cezalandırıldığını düşünürlermiş. Ancak insanlar doğa olaylarını açıklamaya başladıkça semavi dinler hakim olmaya başlamış. Daha soyut düşüncenin gelişimiyle birlikte cennet ve cehennem inancıyla iyilik ve kötülük dengesi kurulmaya başlamış.
İnsanın soyut düşünceye geçmesiyle din şekillenmiş. Bugün çocukta da soyut düşüncenin belli bir yaştan sonra gelişmeye başladığını görüyoruz. Garip bir şekilde bazı insanlarda hiç gelişmiyor. Demek ki hala her insanın gelişimi bir değil.
Modern toplumların kurulmasıyla özellikle de kötülük, adalet kurumlarıyla cezalandırılmaya başlanılmış. Ancak ne olursa olsun adalet kurumlarının her kötülüğü takip edebilmesi mümkün değil. Toplumsal kuralların devamının sağlanması için bu inanışlar anahtar rol oynuyor. Belki insan topluluk halinde yaşayan bir canlı olmasaydı bu inanışlar hiç şekillenmeyecekti.
Ödül Ceza
Cennet cehennem inancı bir nevi çocuk eğitiminde olan ödül ceza sistemine benziyor. İnsan yetişkin oldukça kimi kuralları benimsiyor kimi de ödül cezayı hayatına iyice adapte ediyor. Cennet cehennem inancı da henüz çocuk yaşında olan insanlık için bir ödül cezaya dayanan eğitim metodu gibi.
Ancak burada kafamda şöyle bir soru işareti beliriyor. Son çalışmalar, ödül ceza yönteminin her zaman işe yaramadığını göstermiş. Nitekim cennet cehennem inancı da insanların kötülük yapmasını önlemiyor. Şimdi ödül cezaya alternatif başka eğitim metotları öneriliyor. Amaç ödül ceza var diye değil benimsendiği için davranış geliştirmek. O yüzden merak ediyorum gelecekte cennet vaadi olmadan iyilik yapmaya yönlendirilebilir, küçülükten itibaren bunun eğitimi verilebilir mi?
Bu yazımda iyilik empati geri beslemesinden bahsetmiştim. Günümüzde okullar maalesef eğitim değil öğretim odaklı kurumlar. Gelecekte ayna nöronları geliştiren, iyiliğe örnekler göstererek, pratik yaptıran bir eğitimle insanlığın daha fazla gelişebileceğine inanıyorum.
Son olarak cennete gitmek amaçlı iyilik yapmanın, cehennem korkusuna kötülükten kaçınmanın samimi olduğuna inanmıyorum. O yüzden iyi olmak için iyi olmalı ve kötülükten kaçınmalıyız.